Gần đây, TP. HCM đề xuất Thủ tướng chấp thuận cho liên Bộ Công Thương - Tài chính chủ động quyết định thời gian điều hành giá xăng dầu trong trường hợp cần thiết như giá xăng dầu biến động bất thường, ảnh hưởng kinh tế - xã hội... Hiện thời gian điều hành xăng dầu theo quy định là ngày 1, 11 và 21 hàng tháng. Tuy nhiên, thành phố cho rằng quy định hiện hành không còn phù hợp trước biến động của thế giới.
Hệ quả là từ 1/10 đến nay, tình trạng bán hàng gián đoạn do tạm hết xăng kéo dài tại TP. HCM, trung bình mỗi ngày có 9-20% cửa hàng thiếu xăng dầu. Dù doanh nghiệp nỗ lực nhưng có tình trạng thương nhân không chủ động nhập hàng để kinh doanh vì ngại thua lỗ dẫn đến thiếu nguồn hàng cung cấp cho hệ thống phân phối.
Liên quan tới đề xuất này, đầu tháng 11, trong phiên chất vấn tại Quốc hội, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cũng đã nói sẽ đề xuất Chính phủ rút ngắn kỳ điều hành giá xăng.
“Nếu 10 ngày không phù hợp có thể rút thời gian điều hành còn 5 ngày. Thậm chí, nếu lấy ý kiến rộng rãi người dân, đối tượng chịu tác động, đa số ý kiến cho rằng điều chỉnh giá theo ngày là phù hợp, Bộ sẽ tham mưu Chính phủ”, ông Diên nêu.
Tuy nhiên, quan điểm này ngay lập tức vấp phải ý kiến trái chiều của dư luận.
Trao đổi cùng Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên Học viện Tài chính cho rằng việc rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng dầu theo ngày là không khả thi.
Từ thực tế tiếp xúc với doanh nghiệp, ông Thịnh cho biết, thông thường sau doanh nghiệp khi ký hợp đồng mua bán xăng dầu từ các đối tác nước ngoài sẽ mất hàng tháng hay vài tháng sau hàng mới đến cảng.
“Như vậy thì việc rút ngắn thới gian điều chỉnh giá xăng dầu sẽ không còn quá nhiều ý nghĩa với thị trường, cũng không giúp giá xăng dầu trong nước tiệm cận với giá xăng dầu thế giới”, ông Thịnh nói.
Cũng theo quan điểm của ông Thịnh, mỗi lần điều chỉnh giá xăng dầu, doanh nghiệp cùng các cơ quan tổ chức sẽ kiểm kê số lượng nhập, bán, tồn kho nên việc rút ngắn thời gian điều chỉnh xăng dầu sẽ khiến doanh nghiệp mất thêm thời gian và nguồn lực cho việc kiểm kê hàng.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cho hay quan điểm là càng rút ngắn càng tốt, nhưng liệu năng lực của cơ quan quản lý có làm nổi không. Đứng trên quan điểm người dân, doanh nghiệp thì rút ngắn sẽ có lợi, nhưng với nhà nước, trong điều hành vĩ mô, thì cần cân nhắc. Đây là tham vọng nhưng sẽ khó để thực hiện điều chỉnh hàng ngày, bởi xăng dầu là huyết mạch của nền kinh tế, việc thay đổi liên tục sẽ khiến khó kiểm soát được lạm phát. Ngoài ra còn nhiều vấn đề từ nhập khẩu, phân phối… cần có cơ chế vận hành từ các bộ, ngành, doanh nghiệp…
Còn theo chia sẻ của ông Vũ Vinh Phú, để chuyển sang cơ chế thị trường cho kinh doanh xăng dầu, cần có nghiên cứu khoa học rõ ràng. Có thể áp dụng thử nghiệm năm 2023-2024 để làm quen. Nhà nước có thể can thiệp bằng các chính sách thuế, phí đánh lên xăng dầu hoặc dùng ngân sách bù lỗ cho doanh nghiệp trong các trường hợp đặc biệt, khủng hoảng ngắn hạn… Bên cạnh đó, cần nhanh chóng tính toán và xây dựng kho dự trữ quốc gia về xăng dầu, có thể tăng lên 3 - 6 tháng…
Cũng góp ý về vấn đề này, TS Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty TNHH MTV Bội Ngọc (tỉnh Trà Vinh), nêu quan điểm cần xem xét lại quy định thời gian điều hành giá xăng dầu vào các ngày mùng 1, ngày 11 và ngày 21 hàng tháng. Đối với các kỳ điều hành trùng vào ngày nghỉ, ngày nghỉ lễ theo quy định của Nhà nước, thời gian điều hành được lùi sang ngày làm việc tiếp theo sau ngày nghỉ, ngày nghỉ lễ. Đối với kỳ điều hành trùng vào dịp Tết Nguyên đán, thời gian điều hành được lùi sang kỳ điều hành tiếp theo.
Theo đó, ông Tây kiến nghị sửa thành: "Thời gian điều hành giá xăng dầu vào các ngày mùng 1, ngày 11 và ngày 21 hàng tháng. Đối với kỳ điều hành trùng vào ngày nghỉ, ngày nghỉ lễ dịp Tết Nguyên đán thì phân công người trực điều hành giá để đảm bảo mọi hoạt động kinh doanh được bình thường".
Được biết, hiện nay, Bộ Công Thương cũng đang nhanh chóng lấy ý kiến để sửa Nghị định liên quan kinh doanh xăng dầu, như các vấn đề về chu kỳ điều hành giá xăng dầu, quy định mức chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu, đại lý bán lẻ xăng dầu được lấy từ nhiều nguồn.
Bên cạnh đó, còn có quyền và nghĩa vụ của các thương nhân phân phối, thương nhân đầu mối xăng dầu; sử dụng quỹ bình ổn xăng dầu; xử phạt vi phạm trong hoạt động kinh doanh xăng dầu.
cre Huyền Trang
