Ngọc Bích
Nhịn ăn gián đoạn: Lợi ích hay nguy cơ cho sức khỏe?
Nhịn ăn gián đoạn (Intermittent Fasting – IF) đang trở thành một trong những xu hướng ăn uống phổ biến hiện nay, đặc biệt trong cộng đồng những người muốn giảm cân và cải thiện sức khỏe. Phương pháp này không yêu cầu cắt giảm nhóm thực phẩm nào, mà chỉ đơn giản là giới hạn thời gian ăn uống trong một khung giờ nhất định. Tuy nhiên, dù có thể mang lại kết quả ấn tượng đối với một số người, nhưng liệu phương pháp này có thực sự phù hợp và an toàn cho tất cả mọi người?
1. Nhịn ăn gián đoạn: Phép màu hay ảo tưởng?
Nhịn ăn gián đoạn không phải là một chế độ ăn kiêng đơn giản. Thực tế, nó là một sự thay đổi trong cách chúng ta tiếp cận thời gian ăn uống, thậm chí có thể coi là một cuộc cách mạng trong thói quen dinh dưỡng của con người hiện đại. Một trong những lý do phương pháp này thu hút nhiều người là lợi ích giảm cân nhanh chóng và hiệu quả. Phương pháp phổ biến nhất là mô hình 16/8, nơi người tham gia nhịn ăn trong vòng 16 giờ và chỉ ăn trong 8 giờ còn lại trong ngày.
Ngoài việc giảm cân, nhịn ăn gián đoạn còn hứa hẹn những tác dụng tích cực khác như tăng cường sức khỏe tim mạch, cải thiện trí nhớ, và thậm chí là tăng tuổi thọ thông qua cơ chế tự phục hồi tế bào (autophagy). Thực tế, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc áp dụng phương pháp này có thể giúp giảm cholesterol xấu, huyết áp, cũng như giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.
2. Lợi ích từ phương pháp nhịn ăn gián đoạn
- Giảm cân hiệu quả: Bằng cách giảm khoảng thời gian ăn uống, cơ thể sẽ tự động giảm lượng calo nạp vào. Điều này giúp tăng cường quá trình đốt cháy mỡ thừa trong cơ thể, đặc biệt là mỡ bụng, mà không cần phải giảm các nhóm thực phẩm.
- Cải thiện sức khỏe tim mạch: Theo các nghiên cứu, nhịn ăn gián đoạn có thể làm giảm huyết áp, cholesterol xấu, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, giúp bảo vệ trái tim khỏe mạnh hơn.
- Tăng cường tái tạo tế bào: Cơ chế autophagy giúp cơ thể loại bỏ các tế bào hư hại, đồng thời tạo ra các tế bào mới khỏe mạnh, có thể làm chậm quá trình lão hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.
- Cải thiện sức khỏe não bộ: Nhịn ăn gián đoạn không chỉ tác động đến thể chất mà còn cải thiện chức năng não bộ, tăng cường khả năng tập trung và ghi nhớ. Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng việc nhịn ăn có thể kích thích sự sản sinh các yếu tố tăng trưởng thần kinh, giúp tái tạo tế bào thần kinh.
3. Những mặt tối của nhịn ăn gián đoạn: Rủi ro và tác dụng phụ
Mặc dù nhịn ăn gián đoạn mang lại nhiều lợi ích, nhưng phương pháp này không phải là "chìa khóa vàng" cho tất cả mọi người. Nếu không áp dụng đúng cách, hoặc lạm dụng quá mức, nhịn ăn gián đoạn có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe:
- Tác động xấu đến dạ dày: Nhịn ăn trong thời gian dài, đặc biệt là khi để bụng đói quá lâu, có thể kích thích dạ dày tiết ra axit HCl. Điều này khiến dịch vị dạ dày mất cân bằng và có thể gây viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản.
- Rối loạn nội tiết và mất cân bằng hormone: Đặc biệt đối với phụ nữ, nhịn ăn gián đoạn có thể gây rối loạn hormone, ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, thậm chí có thể làm giảm khả năng mang thai nếu lạm dụng phương pháp này trong thời gian dài.
- Tăng cảm giác thèm ăn và rối loạn ăn uống: Khi cơ thể phải nhịn ăn quá lâu, cảm giác đói sẽ ngày càng mạnh mẽ, gây ra thèm ăn quá mức khi ăn trở lại, điều này có thể dẫn đến việc ăn uống không kiểm soát và tăng cân ngược lại.
- Thiếu hụt dinh dưỡng: Nếu không ăn uống đúng cách trong khoảng thời gian cho phép, cơ thể có thể bị thiếu hụt các vitamin và khoáng chất thiết yếu. Điều này có thể dẫn đến mệt mỏi kéo dài, suy giảm năng lượng, và ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc và tập luyện.
Theo BS CKII Dương Tấn Thọ, Trưởng khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai, chia sẻ trên báo Đồng Nai online phương pháp nhịn ăn gián đoạn có thể gây tổn thương dạ dày nếu không áp dụng đúng cách. Ông chia sẻ: "Khi chúng ta nhịn ăn trong thời gian dài, cơ thể sẽ bị stress, hạ đường huyết kích thích dạ dày tiết ra axit HCl nhiều hơn, dẫn đến mất cân bằng trong dịch vị dạ dày. Điều này gây tổn thương và bào mòn niêm mạc dạ dày, từ đó dễ dẫn đến viêm loét dạ dày và trào ngược dạ dày thực quản. Theo quan điểm dinh dưỡng chính thống, chúng tôi không ủng hộ phương pháp nhịn ăn gián đoạn, đặc biệt nếu áp dụng không đúng cách hoặc quá thường xuyên. Để giảm cân mà không gặp phải vấn đề về dạ dày, bệnh nhân nên tìm đến các phòng khám dinh dưỡng có bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và xây dựng chế độ ăn uống phù hợp, giúp giảm cân mà không cần bỏ bữa ăn."
Nhịn ăn gián đoạn, dù có thể mang lại nhiều lợi ích cho một số người, nhưng không phải là phương pháp phù hợp với tất cả mọi người. Việc áp dụng phương pháp này cần được cân nhắc kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến bác sĩ, đặc biệt nếu bạn có các vấn đề về dạ dày, bệnh lý nền hoặc đang trong giai đoạn nhạy cảm như mang thai hay cho con bú.