Hiện nay, tình trạng phân lô, bán nền, xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp ngày càng phổ biến, và việc áp dụng các quy định xử phạt hành chính hầu như chưa đem lại hiệu quả trong công tác quản lý đất đai. Chính quyền địa phương cũng chưa thật sự quyết liệt trong xử lý vi phạm đã gây ra nhiều hệ lụy cho phát triển kinh - xã hội trên địa bàn. Vì vậy, cần khởi tố hình sự đối với hành vi vi phạm đất đai theo quy định Bộ luật Hình sự để có tính răn đe.
Mặc dù, quy định pháp luật về xử lý hành chính đối với hành vi chuyển mục đích sử dụng, phân lô, bán nền, xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp đã đầy đủ nhưng thực tế vẫn chưa đủ sức răn đe và mức phạt còn “quá rẻ” so với nguồn lợi từ đất mà các đầu nậu thu được.
Bên cạnh đó, tình trạng “trên chỉ đạo dưới không nghe”, khi UBND tỉnh Đồng Nai đã ban hành các văn bản chỉ đạo các địa phương tăng cường, kiểm tra, giám sát việc phân lô, bán nền. Nhưng hình như chính quyền địa phương đều tiếp nhận mà không mấy thực hiện để tình trạng phân lô, bán nền ngày một lan rộng, từ đất trồng cây lâu năm, đất trồng cây hàng năm đến cả đất trồng lúa cũng bị “xẻ thịt” . Đó là tình trạng chung của tỉnh Đồng Nai, cũng như P Phước Tân, TP Biên Hòa, Đồng Nai nói riêng khi mà các vi phạm liên tục xảy ra trên đất lúa nhưng vẫn chưa thấy chính quyền vào cuộc.
Qua tìm hiểu thực tế, trên địa bàn phường Phước Tân, ông Nguyễn Minh Nhân là chủ sử dụng hàng nghìn mét vuông đất trồng lúa đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bao gồm: tờ 19, thửa 126 diện tích 300m2, tờ 70 các thửa 120 diện tích 619m2 và thửa 121 diện tích 665m2, tờ 63 thửa 87 diện tích 3427m2, tờ 101 các thửa 283 có diện tích 6061m2 và thửa 240 có diện tích 1456m2, tờ 90 thửa 11 có diện tích 4962m2. Tất cả các thửa đất trên đều là đất trồng lúa chưa được chuyển mục đích sử dụng đất nhưng đến nay hầu hết đã được đầu tư hạ tầng hoàn chỉnh từ làm đường, đấu điện thậm chí nhiều căn nhà hoành tráng đã được xây dựng kiên cố và đưa vào sử dụng trên chính các thửa đất này. Hiện nay, các lô đất từ các thửa nêu trên vẫn đang được chủ sử dụng rao bán, các công trình vẫn đang tiếp tục được thi công, vật liệu xây dựng tập kết đầy trên con đường rải đá mi.
Hành vi phân lô, bán nền, xây dựng trái phép trên đất trồng lúa có thể bị khởi tố hình sự ?
Theo Luật sư Nguyễn Văn Lập thuộc đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh: Việc người sử dụng đất trồng lúa tự ý chuyển mục đích sử dụng thành đất ở, phân lô, chuyển nhượng cho các hộ dân để thu lợi bất chính khi chưa có sự cho phép của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền vừa bị xử lý hành chính vừa có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự. Theo quy định, đất trồng lúa là loại đất được Nhà nước có những chính sách bảo vệ đặc biệt và hạn chế chuyển nhượng, chuyển mục đích sử dụng, chỉ được chuyển nhượng cho người trực tiếp sản xuất nông nghiệp và chuyển mục đích trong trường hợp cần thiết mà Nhà nước cho phép. Nhà nước nghiêm cấm các hành vi hủy hoại đất, chuyển quyền sử dụng đất hoặc sử dụng trái với mục đích sử dụng và quy hoạch sử dụng đất của Nhà nước.
Ngoài ra, pháp luật cũng quy định trường hợp chuyển nhượng quyền sử dụng đất thì phải đóng thuế thu nhập cá nhân là 2% giá trị chuyển nhượng. Nhưng nếu các đầu nậu phân nhỏ thửa đất trồng lúa thành từng lô nhỏ để chuyển nhượng bằng giấy tay nhằm trốn thuế thì Nhà nước sẽ thất thu một khoản thuế lớn.
Mặt khác, biết rõ đất trồng lúa thì không được chuyển nhượng, không được xây dựng công trình không được phép xây dựng và sử dụng vào mục đích để ở nhưng vì lợi ích kinh tế các đầu nậu vẫn cố tình rao bán, quảng cáo, giới thiệu “bao” xây dựng không bị tháo dỡ, người dân yên tâm xây dựng, sau này sẽ làm sổ..... để thu hút người mua xuống tiền mua đất. Điều này có thể khiến khách hàng (người mua) trắng tay mất cả tiền lẫn đất đồng thời bị xử phạt hành chính, yêu cầu trả về nguyên trạng.
Hành vi quảng cáo sai sự thật, lừa dối khách hàng bằng những từ ngữ hoa mỹ về khu đất của các đầu nậu khiến khách hàng tin tưởng nhằm chiếm đoạt tài sản là tiền mua đất có thể bị xử lý hình sự về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Do đó, trước tình trạng loạn phân lô bán nền trên đất lúa, chính quyền địa phương cần có các biện pháp mạnh và sự vào cuộc của cơ quan điều tra nhằm phát hiện các vụ việc có dấu hiệu hình sự, điều tra các hành vi mua bán, chuyển nhượng đất nông nghiệp thu lợi bất chính, xây dựng trái phép. Xử lý nghiêm những sai phạm để lập lại kỷ cương trật tự xây dựng trên địa bàn phường Phước Tân nói chung và tỉnh Đồng Nai nói riêng.