Từ giữa tháng 10, Cộng hòa Chile đã chính thức cho phép nhập khẩu quả bưởi tươi từ Việt Nam với yêu cầu lô hàng phải qua chiếu xạ để kiểm soát ruồi đục quả và được cơ quan thẩm quyền của Việt Nam cấp chứng thư xuất khẩu.Đây là tin vui mới nhất cho quả bưởi Việt Nam. Trước đó, châu Âu (EU) cũng cho phép nhập khẩu chính thức loại quả này theo Hiệp định Thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA).
Bưởi tươi Việt Nam có nhiều lợi thế xuất khẩu. Trong ảnh: Nông dân ĐBSCL mang bưởi đến dự cuộc thi trái cây ngon tổ chức tại TP HCM
Theo Cục Bảo vệ thực vật - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tính đến giữa tháng 9, Việt Nam đã cấp được 22 mã số vùng trồng với diện tích hơn 284 ha bưởi đủ điều kiện xuất khẩu sang EU. Dự kiến cuối năm nay, bưởi tươi cũng sẽ có "visa" để xuất khẩu sang Mỹ. Ngoài ra, bưởi cũng là loại trái cây đang được ưu tiên để đàm phán xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc (sau sầu riêng). EU và Mỹ là 2 thị trường rộng lớn và đầy tiềm năng cho bưởi Việt Nam.
Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), những năm gần đây, diện tích bưởi tăng nhanh (tốc độ hơn 10%/năm), với diện tích toàn miền Nam tính đến năm 2019 đạt 43.500 ha, sản lượng hơn 371.000 tấn/năm. Những tỉnh có diện tích bưởi lớn là Bến Tre (8.824 ha), Vĩnh Long (8.619 ha), Đồng Nai (5.426 ha) và đã hình thành những vùng trồng tập trung như bưởi da xanh (Bến Tre), bưởi Năm Roi (Vĩnh Long), bưởi Biên Hòa (Đồng Nai)...
Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết giá trị thương mại bưởi toàn cầu ước đạt khoảng 1,1-1,2 tỉ USD/năm. Riêng Việt Nam, giá trị xuất khẩu bưởi tươi từ 1,195 triệu USD năm 2015 đã tăng lên 4,827 triệu USD năm 2019 và sẽ còn tăng nhanh hơn nữa trong thời gian tới.
Hiện EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ tư của rau quả Việt Nam. Ngay khi EVFTA có hiệu lực, 94% trong tổng số 547 dòng thuế rau quả được điều chỉnh về 0, trong đó có nhiều sản phẩm là thế mạnh của ĐBSCL như: nhãn, chôm chôm, thanh long, dừa, bưởi… Do đó, đây sẽ là lợi thế rất lớn của trái cây Việt về giá nếu so với Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia hoặc Indonesia.
Ông Nguyễn Quốc Toản - Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ NN-PTNT nói: "Với việc EVFTA chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8 sẽ tạo ra cú huých to lớn cho các loại trái cây chủ lực của Việt Nam sang châu Âu. Đây vốn là thị trường khó tính và là cơ hội để nâng cao các thương hiệu trái cây chủ lực ĐBSCL như dừa, bưởi, thanh long".
Cơ hội đã mở nhưng có chiếm lĩnh được thị trường không lại là chuyện khác. Thực tế EU không hạn chế khối lượng rau quả xuất khẩu nhưng khó khăn các doanh nghiệp thường gặp phải lại là hàng rào kĩ thuật. Lời khuyên của các chuyên gia trong lúc này là thay đổi và chuẩn hóa cả chuỗi sản xuất.
"Thứ nhất, phải có vùng trồng GlobalGap. Thứ hai, nhà máy phải đạt chuẩn HCCAP, ISO. Thứ ba là có chứng nhận xã hội, sau đó phải quản lí vùng trồng cực tốt", ông Nguyễn Đình Tùng - Tổng Giám đốc Công ty Vina T&T nói.
Đó cũng là lí do doanh nghiệp xây dựng, liên kiết vùng nguyên liệu đến 500 ha tại Vĩnh Long, Đồng Tháp, Tiền Giang để trồng xoài, nhãn, thanh long và một số loại trái cây khác để phục vụ cho xuất khẩu.
Tại Tiền Giang, những nhà vườn của một số tổ hợp tác đã kiên trì con đường sản xuất sạch được hơn 10 năm. Quy trình càng nghiêm ngặt hơn khi họ biết rằng trái cây làm ra để xuất sang thị trường khó tính.
1kg thanh long đạt chuẩn thường có giá bán cao hơn 10 ngàn đồng so với canh tác bình thường. Đây được xem là động lực và trách nhiệm để nhà vườn mạnh dạn thay đổi.
Ông Võ Quan Huy - Giám đốc Công ty TNHH Huy Long An - Mỹ Bình, với khoảng 1.000 ha đất nông nghiệp sản xuất nhiều mặt hàng có quy mô lớn, riêng bưởi là 120 ha - cho hay: "Nhờ thổ nhưỡng thích hợp, bưởi Việt Nam rất ngon, được khách quốc tế công nhận bởi có vị đậm đà gồm cả chua và ngọt. Những năm gần đây, nông dân Việt Nam chuyển đổi mạnh từ canh tác hóa học sang hữu cơ nên chất lượng bưởi được nâng cao. Hơn nữa, những năm gần đây, nhiều trang trại mía, cao su chuyển đổi cây trồng đã chọn bưởi nên loại quả này được trồng tập trung ở quy mô lớn, dễ kiểm soát, thích hợp cho xuất khẩu" - ông Huy bày tỏ.
Trong bối cảnh thị trường lớn là Trung Quốc gặp khó thì EU được xem là cánh cửa tiềm năng.
