Các bác sĩ khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng, vừa cứu thành công bệnh nhân Đ.V.H., 66 tuổi (ở Hà Quảng, Cao Bằng) do ngộ độc rượu ngâm củ ấu tàu.
Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng vật vã, kích thích, tức ngực, khó thở, thở rít, tím tái, xuất tiết nhiều đờm dãi, mạch nhanh, tê lưỡi, rối loạn nhịp tim. Ngay sau đó, các bác sĩ đã đặt nội khí quản, thở máy, chống độc, chống loạn nhịp tim, vận mạch..., cho người bệnh.
Sau 2 ngày điều trị, bệnh nhân ổn định, cai máy thở, các chỉ số sinh tồn trở về giới hạn bình thường.
Củ ấu tàu, hay còn gọi là ô đầu, ú tầu, gấu tầu, củ gấu rừng, là rễ của cây ô đầu, thường mọc hoang hoặc được trồng ở các vùng biên giới phía Bắc như Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai... Thành phần độc tố chính của của ấu tàu là aconitin, chất gây tê đầu lưỡi, và các alcalloid khác.
Trong Đông y, chất độc aconitin trong củ ấu tàu được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A, nhưng cũng là vị thuốc quý sau khi được bào chế cẩn thận. Rượu ngâm củ ấu tàu thường được dùng để làm thuốc xoa bóp chữa các chứng đau nhức chân tay, tê mỏi, sai khớp, bầm da.
Rượu ngâm củ ấu tàu cũng được người dùng chế biến nhiều dạng như ngâm tươi, khô, thái mỏng sao vàng. Trong dân gian, củ ấu tàu cũng có thể được nấu cháo như loại thuốc bổ. Cách thức chế biến này hoàn toàn theo kinh nghiệm dân gian và không xác định được đã loại hoàn toàn độc tính hay chưa.
Khi ăn cháo hoặc uống rượu ngâm củ ấu tàu có độc tính, các triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện ngay. Người bệnh có cảm giác tê bì quanh miệng, môi, lưỡi, nôn, rối loạn hệ thần kinh, co giật, nặng hơn là gây rối loạn nhịp tim. Các triệu chứng này có thể gây trụy mạch, trụy huyết áp, dẫn đến tử vong nhanh chóng.
Bác sĩ chuyên khoa I Đỗ Tiến Anh, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng, cảnh báo do củ ấu tàu rất độc, người dân tuyệt đối không tự ý sử dụng. Ngoài ra, mọi người không được tự chế biến củ ấu tàu làm thức ăn nếu khôn biết cách loại bỏ độc tố, đặc biệt tránh uống rượu ngâm loại củ này.
Các loại rượu ngâm củ ấu tàu dùng để xoa bóp phải được dán nhẫn rõ ràng, cất giữ cẩn thận, tránh xa tầm tay trẻ em. Khi có biểu hiện ngộ độc, bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa đến bệnh viện để xử trí kịp thời.
