Theo Hiệp hội BĐS TPHCM, trong những năm gần đây đã tái xuất hiện tình trạng phân lô bán nền tràn lan và các đợt sốt ảo giá đất tại một số địa phương. Trong đó, có nhiều khu đất nông nghiệp, đất trồng cây cao su, đất không được quy hoạch là đất ở, nhưng đã bị phân lô tách thửa trái pháp luật để bán đất, bán đất nền, dẫn đến nhiều người bị lừa đảo, bị thiệt hại rất lớn, gây mất an ninh trật tự, làm phá vỡ quy hoạch phát triển đô thị của địa phương và làm trở ngại trong việc thu hút các nhà đầu tư dự án lớn do giá đất đã bị đẩy lên quá cao.
Thời gian qua, một số người mua lãnh trái đắng vì mua phải đất nền các dự án ma đã kêu cứu đến địa phương. Nói về hiện tượng này, GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, cho biết năm 2004 Chính phủ đã từng cấm phân lô, bán nền. Đến năm 2007 thì chỉ cấm ở đô thị loại ba trở lên, năm 2010 thì lại giao lại cho địa phương được quyết định việc chia lô, bán nền.
Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), thủ phạm của các đợt sốt ảo giá đất và tình trạng phân lô bán nền trái phép chủ yếu là giới đầu nậu, cò đất và một số ít doanh nghiệp bất động sản "bất lương" đã lợi dụng sự thiếu hiểu biết hoặc thiếu thông tin của khách hàng và trong một số trường hợp đã câu kết với một số cán bộ chính quyền cấp cơ sở hoặc có trường hợp do chính quyền cấp cơ sở buông lỏng công tác quản lý nhà nước trên địa bàn và bất cập của các bộ luật.
Hiện nay, nhiều cá nhân, doanh nghiệp đua nhau phân lô, bán nền bằng mọi cách, thu lợi nhanh. Việc một nhà đầu tư nhận đất xong vội vàng chia năm xẻ bảy thành nền để bán đang đi ngược lại nguyên tắc đầu tư chuyên nghiệp.
Bất cập của việc lập vi bằng thừa phát lại là đã tạo ra sự nhầm lẫn giữa lập vi bằng "ghi nhận sự kiện, hành vi" với " ghi nhận nội dung" liên quan đến mua bán đất nền. Các đầu nậu bán đất nền hình thành trong tương lai trái pháp luật, đã lợi dụng hình thức lập vi bằng thừa phát lại về hành vi giao nhận tiền đặt cọc để hứa mua hứa bán đất nền, trái với quy định tại Khoản 1 Điều 25 Nghị định 61/2009/NĐ-CP làm cho khách hàng bị nhầm lẫn, bị lừa dối dẫn đến bị thiệt hại. Người mua đất nền nhầm tưởng "Vi bằng thừa phát lại" là cơ sở pháp lý để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sau này.
Để chấn chỉnh tình trạng phân lô bán nền trái phép tràn lan và ngăn chặn các đợt sốt ảo giá đất, Hiệp hội Bất động sản thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) kiến nghị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, nhất là Ủy ban nhân dân quận, huyện, phường, xã có biện pháp kiểm soát, ngăn chặn và xử lý nghiêm minh các trường hợp đầu nậu, doanh nghiệp nấp bóng người sử dụng đất để thực hiện tách thửa, phân lô bán nền, huy động vốn trái pháp luật trên địa bàn.
Do đó, theo ông Lê Hoàng Châu, cần bổ sung "nền nhà, đất nền" vào luật Kinh doanh bất động sản, để thống nhất quản lý loại sản phẩm "nền nhà, đất nền" hình thành trong tương lai. Luật Kinh doanh bất động sản quy định về giá trị đặt cọc không vượt quá 5% giá tạm tính của sản phẩm bất động sản.
Bộ luật Dân sự quy định trường hợp "đặt cọc" để bảo đảm giao kết hợp đồng theo quy định của pháp luật chuyên ngành thì phải vừa tuân thủ quy định của bộ luật Dân sự, phải vừa tuân thủ quy định của pháp luật chuyên ngành là luật Kinh doanh bất động sản.
Theo ông Lê Hoàng Châu, Quyết định 60/2017 của UBND TP.HCM tạo điều kiện cho người sử dụng đất thực hiện quyền được tách thửa đất ở đô thị, đất ở nông thôn, đất nông nghiệp theo quy định của pháp luật đất đai, phù hợp với quy hoạch.
Tuy nhiên, có tình trạng đầu nậu lợi dụng kẽ hở của Quyết định 60 để tách thửa các thửa đất lớn hơn 2.000 m2. Cộng thêm có cán bộ địa phương dễ dãi, tiếp tay trong việc cho phép cá nhân, hộ gia đình chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp thành đất ở, sau đó thực hiện tách thửa phân lô, dẫn đến tình trạng phân lô, bán nền tràn lan, băm nát bộ mặt đô thị, hình thành các khu dân cư không có cơ sở hạ tầng đồng bộ, không có dịch vụ và tiện ích.
Quyết định 60 đã quy định cụ thể UBND các quận/huyện xây dựng kế hoạch tách thửa đất, các sở/ngành hướng dẫn quy chế tách thửa đất; điều kiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật đối với trường hợp tách thửa… nhưng dường như vẫn chưa được thực hiện hiệu quả vì thiếu hướng dẫn chi tiết.
