Theo đó, diện tích điều trên địa bàn Đồng Nai hiện đã giảm hàng chục ngàn ha so với thời thịnh của cây trồng này vào hơn chục năm trước.
Liên tiếp thất thu
Niên vụ 2021-2022, do tình trạng mưa trái mùa thất thường, nhiều đợt mưa lớn là nguyên nhân khiến cây điều lại rơi vào cảnh mất mùa nặng. Nhiều vùng trồng, đợt ra hoa đầu hầu như cây điều không đậu trái, người trồng chỉ kỳ vọng vào đợt hoa lần thứ 2 nhưng thu hoạch không đáng kể. Theo đó, mọi năm, thời điểm này, nhiều nhà vườn đã rộ vụ thu hoạch điều, bán ra được hàng chục triệu đồng thì nay nhiều vườn điều chỉ lác đác trái, đa số cây chỉ có trái non và bông khô.
Rộ vụ thu hoạch nhưng nhiều vườn điều tại xã An Viễn (H.Trảng Bom) vẫn lác đác trái chín, chủ yếu là trái non và bông khô. Ảnh: B.Nguyên
Bà Hoàng Thị Lan, nông dân trồng điều tại xã An Viễn (H.Trảng Bom) lo lắng: “Đợt bông đầu cây không có trái, đợt bông sau giờ mới thu hoạch lác đác. Mọi năm, rộ vụ như hiện nay, 1ha điều tôi đã thu được hơn 1 tấn hạt, nhưng nay mới thu được khoảng 2 tạ. Dự báo năng suất năm nay chỉ đạt được khoảng 1/3 so với khi trúng vụ. Tôi vừa phải phun thêm đợt thuốc mới cho điều chín đồng loạt vì để mưa xuống nhiều lại càng thất thu vì hạt điều bị nấm, sâu”.
Theo báo cáo của Sở NN-PTNT, toàn tỉnh hiện có hơn 30,7 ngàn ha điều. Niên vụ 2020-2021, năng suất bình quân của cây trồng này chỉ đạt hơn 1,3 tấn/ha. Đa số diện tích điều trên địa bàn tỉnh là điều già cỗi, năng suất kém, nông dân trồng điều cũng không mặn mà đầu tư do cây trồng này cho hiệu quả kinh tế rất thấp.
Nói về tình hình mất mùa của cây điều trong năm nay, bà Ngô Thị Hến, chủ vựa thu mua điều tại H.Trảng Bom cho biết, niên vụ điều trúng mùa, 1 ngày đại lý thu mua từ 4-5 tấn hạt điều/ngày. Vụ thu hoạch năm nay, mỗi ngày đại lý mua vào chỉ vài trăm kg hạt. Nguyên nhân do năm nay cây điều mất mùa nặng, nhưng cũng do hiện nay diện tích trồng điều đã giảm mạnh. Bà Hến dẫn chứng: “Trước đây, gia đình tôi có vài ha điều nhưng hầu như đã chuyển đổi sang cây trồng khác, chỉ còn vài sào điều tốt để lại nhưng vụ này hầu như mất trắng. Năng suất giảm mạnh mà chất lượng hạt cũng kém hơn mọi năm”.
Nông dân trồng điều càng khó khăn vì đầu vụ, hạt điều được thương lái thu mua cao hơn cùng kỳ mọi năm nhưng chỉ được 1-2 tuần là xoay chiều giảm giá sâu. Hiện hạt điều phơi khô nông dân chở đến bán cho các đại lý thu mua chỉ có mức 22-23 ngàn đồng/kg, thấp hơn khoảng 5 ngàn đồng/kg so với cùng kỳ năm trước.
Cây trồng kém hiệu quả
Là cây trồng có khả năng chịu hạn, sinh trưởng và phát triển tốt trên đất ít màu mỡ, chi phí đầu tư trồng và chăm sóc thấp hơn nhiều cây trồng khác, điều từng là cây trồng xóa đói giảm nghèo của Đồng Nai với diện tích đạt hơn 40 ngàn ha. Lợi nhuận từ cây điều đã giúp nhiều hộ nông dân đảm bảo cuộc sống, có tích lũy để tái đầu tư sản xuất. Đây cũng là cây trồng có ngành chế biến phát triển và thuộc tốp đầu xuất khẩu của Việt Nam. Giai đoạn hoàng kim như niên vụ 2010-2011, điều trúng giá khi có thời điểm nông dân bán được từ 40-50 ngàn đồng/kg hạt. Năng suất cây trồng này cũng đạt từ 3-5 tấn/ha. Nhưng những năm gần đây, nông dân trồng điều thường thất thu vì vừa mất mùa, vừa mất giá.
Cụ thể, H.Định Quán hiện là địa phương có diện tích điều thuộc tốp đầu của tỉnh với gần 9 ngàn ha, nông dân trồng điều ở địa phương cũng có nhiều kinh nghiệm trồng, chăm sóc cây trồng này. Nhưng theo báo cáo của UBND H.Định Quán, vụ thu hoạch niên vụ 2020-2021, năng suất trung bình của cây điều trên địa bàn huyện chỉ đạt hơn 0,9 tấn/ha, giảm hơn 35% so với cùng kỳ năm trước đó. Ngay cả vụ thu hoạch đạt năng suất tốt hơn vào niên vụ 2019- 2020, năng suất điều cũng chỉ mức gần 1,4 tấn/ha.
Phó trưởng phòng NN-PTNT H.Định Quán Nguyễn Hùng Cường cho biết, diện tích điều của địa phương giảm hàng ngàn ha so với vài năm trước đó. Vì trồng điều cho lợi nhuận thấp nên những diện tích đất có nước tưới, nông dân trồng điều đều chuyển đổi sang cây trồng khác. Vụ thu hoạch năm nay, cây điều mất mùa hơn do ảnh hưởng thất thường của thời tiết, nhưng cũng có nguyên nhân chi phí phân, thuốc tăng cao, nông dân không mặn mà đầu tư.
Ngay cả địa phương đang triển khai dự án cánh đồng lớn cho cây điều là xã An Viễn (H.Trảng Bom), nông dân cũng đang kiến nghị UBND xã mong được hỗ trợ vì nông dân thất thu do cây điều mất mùa nặng, giá bán thấp.
